Een goede start van mijn wandeling
Het is een heerlijke, zonnige dag. Warmer dan normaal het geval is maar daar houd ik wel van. Mijn rit naar Renswoude is zonder oponthoud en nadat ik geparkeerd heb start ik met wandelen.
Vanaf de parkeerplaats bij TOP (Toeristisch Overstap Punt) en restaurant de Dennen duik ik gelijk de beschutting van de Groeperkade in. Het is even wennen want de gps track staat nét op een ander plekje dan waar ik loop maar aangezien ik de linie moet volgen is het duidelijk. En echt mis lopen kan hier ook eigenlijk niet, de kade is een lange groene zone tussen de akkers en kleine natuurgebiedjes. Om me heen schieten diverse vogels door het struikgewas en verder is het nog heerlijk stil.
Wandelen door een groene zone
Werk aan den Engelaar en de Lunterse Beek
Het duurt niet lang of ik kom het eerste van vele werken van de Grebbelinie tegen. De ligging van Werk aan den Engelaar is niet bij toeval gekozen. Hier kruist de Groeperkade de Lunterse Beek die een belangrijke rol kon spelen bij de inundatie (onderwaterzetting) van het gebied.
In mei 1940 vond hier een korte maar intense strijd plaats, tegenwoordig is het er een stuk rustiger. Ik sta even stil en geniet van het ruisen van het riet, lees het informatiebord en staar wat over het water. Dan is het tijd om verder te gaan want ik heb nog een aardig stuk voor de boeg.
Werk Aan de Engelaar, Grebbelinie wandelroute Utrechtse Heuvelrug
(Wandelen over) de Grebbelinie
Vandaag wandel ik over de Grebbelinie. Over schaduwrijke paadjes bovenop historische dijkjes en langs- en door diverse werken en forten. Ik vind het erg mooi om te zien dat historische plekken als de Grebbelinie bewaard kunnen blijven en zelfs een nieuwe functie krijgen. In het geval van de Grebbelinie is er ruimte voor natuur, de laatste bestemming die het gebied heeft gekregen.
In het natuurgebied op en rond de Grebbelinie leven boommarters, reeën en dassen, de bunkers bieden plek aan vleermuizen en met wat geluk spot je ook de ijsvogel of een ringslang. Helaas blijft het voor mij bij de "huis-, tuin- of keuken" insecten, vlinders en vogels maar zo gaat dat met wildlife.
De Grebbelinie is een waterlinie tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe, die werd aangelegd in de 18e eeuw. Deze linie liep door de Gelderse Vallei vanaf de Nederrijn tot aan de Zuiderzee (het IJsselmeer).
Van de Tachtigjarige oorlog tot de Tweede Wereldoorlog werd deze linie ingezet om het land te verdedigden. Grote delen van het land werden hiervoor opzettelijk onder water gezet. Het bekendst werd de linie tussen 1939 en1940 onder de naam Valleistelling. Bij de Duitse invasie werd hier enkele dagen standgehouden door het Nederlandse leger.
In 2011 kreeg de Grebbelinie de status van Rijksmonument. Aan het begin van de eenentwintigste eeuw hebben veel resterende landschapselementen van de Grebbelinie een beschermde status gekregen vanwege zowel hun cultuurhistorische als natuurwaarde. (bron Wikipedia)
NB: Wie meer wil leren over de Grebbelinie kan naast het bezoekerscentrum in Renswoude ook terecht in het Educatief centrum Grebbelinie (Brinkkanterweg 23, Woudenberg), Open van 1 april t/m 31 oktober, daarbuiten op afspraak).
Langs het spoor
En dan sta ik ineens aan het eind van de Groeperkade en het contrast kan niet groter zijn. Van het getemperde licht en groen om me heen naar open landschap en het felle zonnetje. Hier wandel ik een aardig stuk op een (stille) provinciale weg tussen het spoor en akkerland. Overal staan kleine kraampjes en grote bakken met pompoenen en kalebassen, voor de sier maar ook om te eten, altijd leuk om die rond de herfst weer in huis te halen.
Na een tijd kruis ik een fietspad en steek ik het spoor over. Wow! Dat is even slikken, wat een drukte. Gelukkig is het een relatief klein stukje voordat ik weer via een fietspad het groen in kan duiken en de rust terug keert.
→Ook leuk om te wandelen op de Utrechtse Heuvelrug: de Heuvelrughike. Ik wandelde etappe 1 van deze meerdaagse route.
Heel verleidelijk al die vormen en kleuren in dit kraampje
Richting Fort aan de Buursteeg
Via een rustig fietspad over de Schalmdijk wandel ik verder richting het Grebbelinie bezoekerscentrum en Fort aan de Buursteeg. Aan de Schalmdijk vind je nog diverse werken die deel uitmaken van de Grebbelinie. Zo wandel ik aan het begin van het pad even van het pad om de kazemat van de Batterij aan de Schalmdijk te bekijken. Deze kleine betonnen bunker bood dekking tegen vijandelijk vuur en is voorzien van schietgaten voor zware wapens.
Terwijl ik mijn weg zoek tussen het hoog opgeschoten gras, brandnetels en wilde bloemen maait iets verderop een boer het gras. Een koppeltje reigers kijkt even op maar stoort zich niet aan mij. Ik wandel even om de kazemat heen en vooral van bovenaf zie je goed hoe strategisch de plaatsing is. Gek om te bedenken dat een plek die zo rustig is in mei 1940 het strijdtoneel was.
Na het verlaten van de Schalmdijk duurt het niet lang op het Grebbelinie Bezoekerscentrum bij Fort aan de Buursteeg in beeld komt. Een mooie plek voor een welverdiende pauze.
Van bovenaf zie je hoe strategisch de kazemat opgesteld is
Ik wandel verder, links van me Batterij aan de Schalmdijk
Het Grebbelinie Bezoekerscentrum
Na een kleine pitstop duik ik het museum bij het Grebbelinie Bezoekerscentrum in. Ik snuffel wat rond en neem een paar brochures mee van werken die ik tijdens mijn wandeling bezoek. Het museum is niet groot maar bevat een behoorlijke schat aan informatie en diverse gebruiksvoorwerpen. De korte introductiefilm neemt me mee naar de Grebbelinie zoals die door de jaren heen was. Daarna wandel ik via een oud loopgraaf het museum in.
In het museum staan diverse telefoons waar je naar verhalen kunt luisteren. Het mooist vind ik het interactieve bord waar je zelf op de knoppen drukt en het verhaal tot je spreekt. De diverse foto's en gebruiksvoorwerpen maken het plaatje compleet. Veel van deze voorwerpen zijn geschonken door familieleden en de collectie blijft nog ieder jaar groeien.
Water als natuurlijke buffer
Ik vind het idee om het water als natuurlijke buffer te gebruiken om de vijand tegen te houden (inundatie) geniaal. Door de aanleg van een heel systeem van dijken, dammen en sluizen kon een stuk land onder water gezet worden. Te diep voor voetsoldaten, te ondiep voor boten. Op de hoger gelegen delen werd de waterlinie compleet gemaakt door schansen en forten te bouwen. Klinkt perfect en toch is de Grebbelinie niet zo vaak met succes in stelling gebracht. Zo werd de linie in de winter van 1794 onder water gezet om de Fransen tegen te houden maar bevroor het water.
De heftigste strijd rond de Grebbelinie was aan het begin van de tweede wereldoorlog. Ondanks alle vernuft konden de Nederlanders slechts twee dagen stand houden tegen het overweldigende Duitse leger en werd Nederland bezet.
Buitenaanzicht Fort aan de Buursteeg
Lunchtime!
Inmiddels is het middaguur al ruim verstreken en heb ik een lekkere trek opgebouwd. En laat ik nu net op de juiste plek zijn om de lunch te gebruiken. Restaurant Grebbelounge ligt naast het Grebbelinie Bezoekerscentrum en heeft een prachtig terras in het fort. Mooier dan dat kan het vandaag niet.
Op het terras is het gezellig druk maar gelukkig is er nog plek. Wandelaars, fietsers maar ook mensen die een werkoverleg hebben. Het is er een prima plekje voor. De Grebbelounge heeft een uitgebreide drankkaart (met overheerlijke taart!) en vanaf 12 uur een fijne lunch ( en diner)kaart. Mmm.... wat zal ik eens nemen. Broodjes, wraps, bitterballengarnituur of toch maar een salade? Met dat warme weer ga ik voor een lekkere salade met gerookte zalm én frietjes.
Vanuit mijn luie stoel onder de parasol kan ik tijdens het eten rustig het fort bekijken. Het smaakt prima en normaal gesproken zou ik best nog wat langer blijven zitten maar er "moet" ook nog gewandeld worden. Nog maar eens terugkomen, er zit niets anders op.... Dat is ook geen straf natuurlijk.
Na een klein rondje door het fort wandel ik aan de andere kant weer het terrein af en begin ik aan het tweede deel van mijn wandelroute op de Utrechtse Heuvelrug.
Het terras van de Grebbelounge achter het Grebbelinie Museum
Bij warm weer is het hier prima toeven
Hand in hand
Vanaf het fort wandel ik over een grintpad tussen het groen waarbij ik af en toe door een fietser gepasseerd wordt. Om mij heen slootjes, waterpartijen en kleinschalige natuurgebiedjes met soms een kippenstal. Hier zie je goed hoe de Grebbelinie in het landschap opgaat en boeren, historie en natuur in de Gelderse Vallei hand in hand gaan.
Nadat ik het fietspad verlaten heb twijfel ik hoe ik verder moet. De route is te volgen via rood gele aanduiding, omschrijving of gps. Volgens mijn gps track moet ik de asfaltweg volgen maar dat lijkt me niet echt juist. Na wat speuren ontdek ik uiteindelijk het kleine paadje naar links, tegenover de boerderij met gezellige gele bloemen die mij zo afgeleid hadden. Dit is ook de route van het Klompenpad waarvan ik al eerder een bordje tegenkwam.
Lekker beschut wandelen hier
Sla hier linksaf 😉
Werk aan de Daatselaar
Op dit deel van de wandelroute op de Utrechtse Heuvelrug is het heerlijk rustig. Op mijn gemakje wandel ik en geniet van de vele doorkijkjes tot ik bij Werk aan de Daatselaar kom. Dit aarden fort bevind zich op de grens van Utrecht en Gelderland en werd aangelegd in 1799 op de plek waar een dijk en kade samenkomen.
Het gras is versgemaaid en na al die droogte ziet het er een beetje dor uit. Ik wandel langs de schietgaten in de wal terwijl ik mijn ogen en oren goed de kost geef. Het waterrijke gedeelte rond het werk is is namelijk het terrein van de ijsvogel maar die heeft vandaag helaas andere plannen.
Wandelen over de aarden wal van Werk aan de Daatselaar
Een mooie afsluiter van de Grebbelinie wandelroute
De laatste kilometers van mijn wandeling gaan over een bijzondere plek. Op de Groeperkade wandel je heerlijk beschut bovenop een wal en wat mij betreft ervaar je hier het best dat je op de Grebbelinie wandelt. Op enkele plekken wordt de wal onderbroken door een kleine trap om even een fietspad of iets dergelijks over te steken. Grappig genoeg kom ik juist op dit plekje de meeste wandelaars tegen. Wellicht komt dat door de ligging tussen Top de Dennen en Camping de Grebbelinie. Wel gezellig.
Voor ik het weet sta ik weer bij de auto en is het tijd om de Grebbelinie voor vandaag achter me te laten. Tijd om nog even terug te blikken op alles wat ik vandaag gezien en gehoord heb.
→Nieuwsgierig naar mijn wandelroute op de Utrechtse Heuvelrug? Je vindt hem op deze pagina.
Op de Groeperkade is het prima wandelen