Jaren geleden was ik op een bijeenkomst van VSO waar ik me oriënteerde of ik mijn kennis als leerkracht in ontwikkelingslanden in kon zetten. Helaas was er op dat moment niets passends voor mijn vriend en bleven we uiteindelijk in Nederland. Het buitenland verhaal van Marouschka en haar man begint in Zuid-Soedan, via hetzelfde VSO. Inmiddels zetten zij hun vakkennis al jaren in voor de strijd tegen ongelijkheid en armoede. Lees hun verhaal in het nieuwste deel van Emigreren.
Als ik mijn appartement uitstap en de wachter die voor de deur zit wil groeten, aarzel ik even. Wat zeg ik hier ook al weer? Ik moet er wel om lachen, dit gebeurt nu eenmaal net na een verhuizing. Salaam maleikum werd arun suaseday, daarna was het mwaramutse en o ja, dit zou makkelijk moeten zijn, sinds een paar weken is het gewoon bonjour.
Hoi, ik ben Marouschka Buyten,
Ik ben geboren en getogen op het platteland in Noord-Holland en heb 10 jaar in Amsterdam gewoond voordat ik met mijn man naar het buitenland vertrok. Ik ben dol op afwisseling, op nieuwe dingen leren en ervaren, op reizen. Een leven in het buitenland was iets wat altijd hoog op mijn wensenlijstje stond. En dan niet het hele jaar reizen, de mooie dingen zien maar het echte leven ervaren, ergens voor langere tijd wonen en werken, er thuis raken en dan weer verder. Dat is gelukt. Inmiddels heb ik in Zuid-Soedan gewoond (waar ze Arabisch of Engels spreken), in Cambodja (Khmer), Rwanda (Kinyarwanda), steeds ongeveer twee jaar, en woon nu sinds kort in Kameroen (grotendeels Franstalig).
Van werken met kwetsbare groepen in Nederland naar werken in een ontwikkelingsland.
In Nederland werkte ik in de “achterstandswijken” in de grote steden, multiculturele gebieden waar veel kwetsbare groepen woonden. De aankondiging van de zoveelste reorganisatie op mijn werk was de directe aanleiding om na te gaan denken over manieren om mijn droom om in het buitenland te gaan wonen waar te maken. Want er wonen is leuk, maar je zult toch ook moeten werken, en mijn ervaring lag in Nederland, dus wat ga je dan doen?
Precies op dat moment zag ik een advertentie van VSO, waarin ze mensen zochten met managementervaring die hun kennis en ervaring in wilden zetten voor organisaties in ontwikkelingslanden. Dat leek me wel wat! Zo niet mijn man, die bij in het buitenland wonen toch meer aan Parijs of Barcelona had gedacht… Het kostte een jaar om aan het idee te wennen en ook enthousiast te worden, maar toen moest het dan ook maar goed. Hij had bedacht dat hij naar Zuid-Soedan wilde, het jongste land op aarde, in 2011 net onafhankelijk geworden. In juli 2012 vertrokken we.
VSO.
VSO werkt aan een wereld zonder armoede, waarin niemand achterblijft, en brengt daarvoor mensen samen om kennis, ervaring en vakmanschap te delen. Dat doen we wereldwijd al sinds 1958 en in Nederland sinds 1989. Ons werk blijft nodig. Weliswaar is wereldwijd de absolute armoede verminderd, nog altijd zijn er honderden miljoenen mensen die achterblijven. De kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter.
We focussen ons op de thema's onderwijs, gezondheid en werk & inkomen, omdat deze terreinen cruciaal zijn in de bestrijding van armoede. We werken aan gelijke kansen voor iedereen. Ook onderwijs en banen voor mensen met een handicap staat hoog op de agenda.
Wij werken volgens het Volunteering for Development-model Dit betekent dat we lokale, nationale en internationale volunteers en lokale organisaties laten samenwerken. Juist die combinatie van mensen met verschillende achtergronden, kennis en ervaring zorgt voor innovatieve oplossingen. (Bron VSO)
Onze "vuurdoop" in Zuid-Soedan
Zuid-Soedan was mijn eerste ervaring in Afrika, de “vuurdoop” volgens mijn meer ervaren collega’s bij VSO. Er waren uitzonderingen, maar de meesten hadden het er niet naar hun zin. Zij mopperden vooral dat er niets geregeld was (geen stroom, geen water, geen vuilnisophaal, al die vanzelfsprekende dingen), niets te koop (oh, wat waren we blij toen er een keer een lading met potjes Nutella bij de lokale winkel werd geleverd!) en dat er geen vooruitgang was.
Ik vond het vooral een avontuur. Tsja, wist ik veel, ik wist niet wat normaal was, had niet verwacht dat het allemaal zou functioneren, dus waarom zou ik erover mopperen. Dat is een belangrijke les die ik daar geleerd heb: des te minder verwachtingen je hebt van hoe dingen zouden moeten gaan, des te makkelijker is het om de realiteit te accepteren en oplossingen te vinden. We regelden zonnelampen voor de verlichting. De computer opladen kon met enige regelmaat op het werk als de generator functioneerde, water kwam niet uit een leiding maar werd in met een tankwagen of ezelkar naar ons huis gebracht, en we kookten met wat er op de lokale markt te krijgen was. Javaanse pindasoep of Franse ratatouille in Zuid-Soedan, de collega’s kwamen graag langs rond etenstijd.
Ons huis
Onderdeel van de familie.
Wat vooral opviel was de enorme vriendelijkheid en gastvrijheid van de Zuid-Soedanezen. Bijna vanaf het eerste moment waren wij onderdeel van de “familie”, hoorden we er echt bij en waren mensen blij dat we er waren. Ooit meegemaakt dat je collega’s letterlijk beginnen te gillen van blijdschap als je na een paar weken weer het kantoor binnenstapt? Of dat alle kinderen in de wijde omgeving je naam kennen? Nou ja, helemaal begrepen hadden ze dat dan ook weer niet, mijn man werd ook bij mijn naam genoemd, één zo’n moeilijke naam onthouden was blijkbaar wel genoeg…
Toch was het soms ook echt moeizaam. Vooruitgang was er wel, maar het ging allemaal langzaam en echt organiseren gebeurde niet. Wij grapten altijd dat de planningshorizon van de gemiddelde Zuid-Sudanees ongeveer vijf minuten was, en een kern van waarheid zat daar zeker in. Voor een groot deel werd dat veroorzaakt door de onzekerheid over wat de volgende dag zou brengen, en daar hebben wij ook kennis mee mogen (moeten) maken. Eind 2013 braken er opnieuw gevechten uit in Zuid-Sudan en werd de hele internationale gemeenschap geëvacueerd. De gevechten gaan nog steeds door, dus terug kunnen we niet, al is er net weer eens een vredesverdrag ondertekend (het zoveelste).
Van Zuid-Soedan naar Cambodja.
Onze volgende bestemming was Cambodja, een volledig andere ervaring. Azië kende ik wel, ik had er eerder gereisd, dus ik dacht dat ik wist wat me te wachten stond. Maar ja, vakantie is toch iets anders dan er wonen! Cambodjanen zijn heel vriendelijk, glimlachen beleefd, maar het is lastig om écht contact te krijgen, om deel uit te gaan maken van de gemeenschap. Uiteindelijk lukt het wel, maar het kost tijd. Tijd om vertrouwen op te bouwen, om elkaar beter te leren kennen, maar dan worden het ook vrienden voor lange tijd.
Wij woonden in Phnom Penh, en de hectiek die aanwezig is in alle grotere Aziatische steden, is in het begin geweldig. Er gebeurt altijd en overal iets, er is veel te doen en te zien. Maar ontspannen is lastig in een stad waar ze de laatste boom het liefst kappen om huizen te bouwen en het laatste grasveldje asfalteren om er auto’s op te parkeren.
Boeddhisme is mediteren en ontspannen? Mwah, niet als er om vier uur ’s morgens gebeden en gezangen uit een luidspreker schallen op een aantal decibel waar het gemiddelde house-feest jaloers op zou zijn… Bovendien is de Cambodjaanse overheid ongelooflijk corrupt, en daar hadden we in ons werk veel mee te maken.
Een prachtig vakantieland.
Cambodja is ook een prachtig vakantieland met openbaar vervoer dat je overal kan brengen en hele goedkope accommodatie, uitstekend te bereizen dus en dat hebben we dan ook gedaan. Natuurlijk bezochten we de toeristische hoogtepunten, maar ook de minder bekende plekjes. Een jungletocht in Ratanakiri, de tempels bij Banteay Meanchey, kleiner en veel rustiger dan Angkor Wat, de watervallen bij Stung Treng, zomaar een greep uit de minder bekende maar bijzondere ervaringen.
De tempel Banteay Chhmar in Banteay Meanchey Cambodja.
Verrassend en indrukwekkend Rwanda
Daarna Rwanda. Een verrassing, Afrika light. De meeste mensen kennen het land alleen van de genocide die bijna 25 jaar geleden plaatsvond, maar het land heeft daarna een enorme ontwikkeling doorgemaakt, zeker in de hoofdstad Kigali. Het is schoon, veilig, meestal goed georganiseerd (overheidsdiensten zijn online beschikbaar en te betalen!) en de meeste westerse luxe is verkrijgbaar (zij het duur).
Ik heb in Rwanda gewerkt met organisaties van overlevenden van de genocide, die vaak veel of alle familieleden verloren hebben en nog dagelijks geconfronteerd worden met de gevolgen. Hele heftige verhalen, veel mensen zijn nog getraumatiseerd, maar ik ben iedere keer ook weer onder de indruk van de kracht die mensen hebben om toch hun leven weer op te bouwen, om toch hun kinderen weer een betere toekomst te willen geven.
Lesgeven op een middelbare school in Rwanda.
Zelf op pad en rondreizen.
Je kunt prima rondreizen in Rwanda zonder je in de genocide te verdiepen (al wordt dat lastiger in de herdenkingsperiode van april tot juni), maar dan mis je wel een essentieel onderdeel van de geschiedenis, dat nog heel bepalend is voor het huidige Rwanda. De grootste herdenkingssite in Kigali geeft een overzicht van wat er in die honderd dagen gebeurd is, maar ook op andere plekken in het land zijn er hele indrukwekkende locaties, waar het iedere keer weer schokkend is om te zien wat mensen elkaar kunnen aandoen.
Het land is klein, ongeveer de oppervlakte van België, dus in een paar dagen heb je het wel doorkruist. Toeristisch hoogtepunt zou natuurlijk een bezoek aan de gorilla’s zijn, maar het land mikt op high-end toerisme en hanteert bijbehorende prijzen. Dus tenzij je $ 1.500 in je achterzak hebt, zul je naar een alternatief moeten zoeken. De gorilla’s zijn zich uiteraard niet van landsgrenzen bewust, dus je kunt ze ook bezoeken in Congo of Oeganda, en in Rwanda kun je heel veel andere apen vinden. Ik vond een bezoek aan de golden monkeys heel bijzonder, omdat je werkelijk midden in de groep apen terechtkomt, maar ook de chimpansees in de jungle zijn geweldig.
De Golden Monkey, wat een prachtbeest!
Drie hele verschillende landen, met hele verschillende culturen.
Dat maakt het leuk, maar soms ook best moeilijk. Denk je net te weten hoe het werkt, gaat het toch weer anders. En het is ook niet zo dat het de tegenstelling Afrikaans-Aziatisch is, zo eenvoudig is het niet. Soms lijkt Rwanda meer op Cambodja dan op Zuid-Soedan (de Rwandezen en Cambodjanen zijn in eerste instantie gereserveerd vriendelijk, Zuid-Soedanezen zijn veel uitbundiger) of andersom (Zuid-Soedan en Cambodja kennen geen vuilnisophaal, in Rwanda wordt dagelijks de straat geveegd).
Ieder land is echt anders en dat is wat deze manier van leven zo bijzonder maakt. De meest bijzondere herinneringen zijn die aan de mensen die ik ontmoet hebben, die bereid waren me in hun leven toe te laten en waar ik een stukje van hun leven mee mocht delen.
Bonjour....
Sinds 10 maanden ben ik nu in Kameroen. Deze keer niet meer via VSO. Na onze VSO-avonturen in Zuid-Sudan en Cambodja hebben we besloten in het ontwikkelingswerk te blijven werken. Inmiddels niet meer als VSO vakdeskundige maar in een reguliere baan. Mijn man werkt voor een Duitse ontwikkelingsorganisatie en ik als consultant. Dat we in het buitenland willen blijven wonen staat vast.Onze kennis en ervaring van de afgelopen jaren die we opdeden bij VSO komt weer goed van pas.
Opnieuw een ander land, andere cultuur, andere mensen en dus een andere taal. Ditmaal één die ik wel spreek, al is het nog niet vloeiend. Dat geeft weer een heel nieuwe dimensie aan het verblijf hier. En na deze twee jaar? Nog geen idee, we zien wel wat de toekomst brengt. Mogelijkheden genoeg tenslotte.
Mis je Nederland?
Wat we vooral missen uit Nederland zijn de mensen en bepaalde etenswaren (drop, oude kaas), maar we gaan regelmatig genoeg terug om daar in te voorzien! En wat ik helemaal niet mis, is het chagrijn wanneer dingen niet helemaal lopen zoals gepland.
Heb je nog tips voor anderen die willen emigreren of die denken aan ontwikkelingswerk via VSO?
Ga met zo min mogelijk verwachtingen vooraf, en neem de dingen zoals ze komen. En zorg dat je de mogelijkheid hebt om even een "time-out" te nemen als je het een keer helemaal gehad hebt met je nieuwe omgeving. Iets om jezelf heerlijk mee te verwennen en je af te sluiten van alles wat er om je heen gebeurt.
VSO heeft hele mooie rollen, zeker als je een keer wilt proeven van het ontwikkelingswerk. Het geeft je de mogelijkheid de kennis en vaardigheden die je in Nederland hebt opgedaan te delen, en tegelijkertijd nieuwe kennis en ervaring op te doen van je nieuwe collega's. Wil je meer lezen over het werk van VSO of eventuele vacatures klik dan hier door naar de eigen pagina.
Dank je wel Marouschka voor je mooie verhaal en je passie om de wereld een beetje beter te maken! Lees meer over Maroushka en bekijk haar foto's op haar eigen site.
Hoe is het nu met Marouschka? Een update.
Maart 2022: