Creatief met kurk

Toen ik net samenwoonde was er om de week op zondag Theo en Thea in de Gloria op tv. Wij lagen er elke keer weer helemaal klaar voor,ontbijtje erbij, nog lekker knus onder het dekbed en wat was het heerlijk wakker worden met al die hilarische verhalen waarin Theo,Thea en hondje Trudy met hun typische tandjes, dikke brillen en gekke stemmetjes diverse gewaagde onderwerpen aansneden.

Dat niet iedere ouder blij was met dit kinderprogramma dat snap ik best, maar de "iets oudere jeugd" kon er geen genoeg van krijgen. Jammer genoeg kwam  er in 1989 een eind aan al die pret. In 1993/1994 was er  Kreatief met kurk op tv, en hoewel ik die niet meer zo strak heb gevolgd heb ik er toch weer geregeld met plezier naar gekeken. Cursusleider Peter en presentatrice Ellen sneden diverse onderwerpen aan in hun cursus afgewisseld met sketches en iedere les begon met dezelfde woordenwisseling:

• Ellen: "En wat is het basismateriaal van vandaag?"

• Peter: "Het basismateriaal van vandaag is kurk."

• Ellen: "Waar moet je op letten?"

• Peter: "Altijd van je af snijden!"

Toen ik pas in Alentejo was en zag wat er tegenwoordig allemaal van kurk gemaakt wordt kreeg ik spontaan een "kreatief met kurk" flashback. Zoals Theo en Thea  zouden zeggen: "het is  tijd voor een kijkje in de wereld van de kurkeik".

Kurkeiken in Andalusië, genomen tijdens een eerdere vakantie.

Zacht, warm en elastisch: kurk.

Eerder zag ik ze al in Andalusië, maar ook in Alentejo en de Algarve zijn er volop kurkeiken te vinden. Kurkeiken zijn groenblijvende bomen met een grote uitwaaiende kroon en worden nog steeds veel aangeplant in parken en tuinen. In het voorjaar zijn ze prachtig en zitten vol bloeiende bloemen en in het najaar dragen ze langwerpige eikels. Ik ben gek op grillige bomen zoals bijvoorbeeld beuken,eiken en baobabs en wat mij betreft kun je de kurkeik wel aan dit rijtje toevoegen.

Het bijzondere aan de kurkeik is de schors, een ruwe, dikke laag die in de loop van 8 tot 10 jaar een goede dikte bereikt om geoogst te worden. Als je de schors van een kurkeik aanraakt voelt hij zacht, elastisch en warm aan en heb je direct een goed idee waarom het zulk geweldig materiaal is om kurken van flessen mee te maken. Ik heb thuis een klein stukje kurk liggen en het is zo lekker om dat gewoon even in mijn hand te houden. Verbazingwekkend ook hoe licht het is!

Het oogsten van de kurk

Je moet even geduld hebben voordat je een stuk kurk kunt oogsten dat dik genoeg is om efficiënt te gebruiken. Een kurkeik wordt zo'n 150 tot 200 jaar oud. Na ongeveer 25 jaar levert hij zijn eerste fatsoenlijke oogst op maar pas na een jaar of 50 is de oogst echt goed te noemen. Een kwestie van langetermijnvisie dus! Hoe ouder de boom hoe meer kurk er vanaf komt. Een kurkeik kan iedere 8 tot 10 jaar geschild worden. Dit gebeurt handmatig in de maanden juni, juli en augustus, met een vlijmscherpe bijl  en is een heel precies werkje. Als de boom beschadigd raakt heeft dat grote gevolgen voor de aangroei van nieuwe schors.

Na deze oogst krijgt de boom een nummer op de bast. Zo kan men in de gaten kan houden wat het laatste jaar is dat er geoogst is (de linkerboom op de volgende foto is geoogst in 2015). Ieder jaar worden er dus andere stukken land geoogst. Portugal voorziet met haar kurk in  ruim 50 % van de wereldwijde productie. Portugese kurk wordt als de beste kurk ter wereld beschouwd.

Het bijzondere van een goed onderhouden  kurkeiken bos is het feit dat de men er gebruik van kan maken zonder het bos zelf aan te tasten. In de toppen van de grotere eiken broeden vogels. In de schaduw zoekt het vee de koelte op tijdens de hete zomerdagen. Kurk is een biologisch verantwoord product; biologisch afbreekbaar, duurzaam geproduceerd en milieuvriendelijk. Perfect toch?

Creatief met kurk

Kurk is geweldig materiaal om van alles mee te maken. Naast het maken van kurken voor flessen heb je vast weleens gehoord van het leggen van een warme, goed isolerende kurken vloer. Kurk wordt gebruikt om dingen te laten drijven, het heeft een enorme grote hittebestendigheid tot wel 800 graden . Mede daardoor wordt kurk ook toegepast in bijvoorbeeld de ruimtevaart (Ik las ergens dat de buitenste brandstoftank van het ruimteveer Columbia ermee geïsoleerd was) en de auto en meubel industrie.

Op flessen wordt tegenwoordig steeds meer een schroefdop gebruikt. In Alentejo kwam ik bij een groot bewerkingsbedrijf waar men steeds meer andere fraaie dingen maakt van kurk. Door al die eigenschappen van dit bijzondere materiaal is kurk uitermate geschikt voor het maken van kleinere huis tuin en keuken artikelen als bloembakken en plantenbakken, schoeisel, onderzetters en placemats, handtassen, sieraden, omslagen van schrijfblokken en ga zo maar door. In het kleine winkeltje lag genoeg leuks om mijn tas helemaal mee vol te proppen.

 

Ik heb een tijd staan dralen bij de handtas collectie. De fraaie structuur van het kurk maakt ze heel bijzonder. Maar ik heb afgelopen zomer nét een nieuwe tas gekocht bij de solden in Parijs, dus het bleef bij kwijlen deze keer.

Helaas is de kurkeik niet winterhard genoeg om in Nederland te groeien, anders had het me wel leuk geleken zo'n boom in de achtertuin. Genieten dus als ik ze op mijn reizen zie is dus het alternatieve plan, geen gek plan vind ik zelf. Na mijn reisje door Alentejo heb ik 2 kurk cadeautjes meegenomen. Een schrijfblok met heerlijk zachte kaft en een magneet voor op mijn magneetbord, de vaste souvenir van iedere trip.

Heb jij thuis dingen van kurk en je weleens afgevraagd waar ze eigenlijk vandaan komen?

Wil je nog meer lezen over het heerlijke Portugal? Klik dan eens door naar mijn speciale Portugal Pagina.